Inventor of the Isolator: Hugo Gernsback

Τετάρτη, 22 Απριλίου, 2020

Ο άνθρωπος θα ‘πρεπε να είναι ικανός να σχεδιάζει μια εισβολή, να γράφει μια σονάτα, να σχεδιάζει ένα κτίριο, να κουμαντάρει ένα πλοίο, να κλείνει ένα ισοζύγιο, να αλλάζει ένα μωρό, να παίρνει και να δίνει διαταγές, να παλεύει, να πεθαίνει γενναία. Η εξειδίκευση είναι για τα έντομα. Ρόμπερτ Χενλάιν, 1907-1988, Αμερικανός συγγραφέας επιστ. φαντασίας

Πληκτρολογώντας τον τίτλο του σημερινού ημερολογίου καραντίνας, αρχικά στάθηκα λίγο να συνειδητοποιήσω το νούμερο ως εξωτερικός παρατηρητής. Πολλές οι μέρες. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε εγκλιματιστεί, και νομίζω πως λειτουργεί ένας εκπληκτικός αυτόματος μηχανισμός προσαρμογής στις συνθήκες που, προφανώς, μας προστατεύει από την τρέλα και τον αποσυντονισμό.

Η απώλεια του ελέγχου, η αδυναμία προγραμματισμού, το ότι δεν μπορούμε να ξέρουμε τι θα συμβεί σε έναν μήνα ή δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά τι θα κάνουμε σε τρεις μήνες από τώρα, είναι ένα τεράστιο σοκ, ένας πλήρης αποσυντονισμός της μέχρι τώρα τακτοποιημένης μας ζωής. Αν το καλοσκεφτούμε όμως, πότε δεν ήμασταν σίγουροι για το τι θα συνέβαινε στη ζωή μας σε έναν μήνα. Συνηθίζαμε να κάνουμε σχέδια με τυφλή πρόβλεψη -ποιος ξέρει ποτέ πραγματικά αν είναι ζωντανός σε έναν μήνα; Αυτό λέγεται ελπίδα. Πορευόμαστε κάνοντας σχέδια και προγραμματισμούς ελπίζοντας πως θα είμαστε εδώ, ελπίζοντας πως θα είμαστε ζωντανοί, ελπίζοντας πως θα ξυπνήσουμε το επόμενο πρωί γεροί, ενεργοί. Και ήταν περισσότερο το σύστημα, το πλαίσιο που λειτουργούσε και μας διαβεβαίωνε πως θα συνεχίσει να λειτουργεί ώστε εμείς να προγραμματίσουμε τις διακοπές, ένα ταξίδι, μια επαγγελματική συνάντηση, έναν γάμο, μια αποφοίτηση. Το σύστημα τώρα δεν μπορεί να μας διαβεβαιώσει, δεν υπάρχει ο εξωσκελετός που συγκρατεί τα όργανα και άρα επέρχεται η αποδιοργάνωση. Δεν γνωρίζουμε και δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε. Ή προγραμματίζουμε ελπίζοντας. Στην ουσία, βλέπετε, στον προσωπικό μας προγραμματισμό ο άξονας είναι ίδιος: η ελπίδα. Δεν έχει αλλάξει κάτι.

Μεγάλη δυσκολία αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο προφίλ του πολυμήχανου ανθρώπου. Ποιος να το φανταζόταν πως η κοινωνία του 2020, η κοινωνία της εξειδίκευσης, θα ανατρεπόταν και ο καθένας μας ξαφνικά θα καλούνταν να θυμηθεί ή να αναπτύξει εξ αρχής δεξιότητες απαραίτητες για την καθημερινότητά του. Εδώ θυμήθηκα τα λόγια του Χενλάιν: “Ο άνθρωπος θα ‘πρεπε να είναι ικανός να σχεδιάζει μια εισβολή, να γράφει μια σονάτα, να σχεδιάζει ένα κτίριο, να κουμαντάρει ένα πλοίο, να κλείνει ένα ισοζύγιο, να αλλάζει ένα μωρό, να παίρνει και να δίνει διαταγές, να παλεύει, να πεθαίνει γενναία. Η εξειδίκευση είναι για τα έντομα.” Ο άνθρωπος, λέει, πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει λίγο απ’ όλα, να αυτοσυντηρηθεί, να αυτοεξυπηρετηθεί, να αναπτύξει δεξιότητες για έκτακτες καταστάσεις, να μπορεί να είναι σε θέση και σε ετοιμότητα να ζήσει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Και ίσως και λίγα παραπάνω. Πράγματα που κάνουν τη ζωή του πιο περιπετειώδη, που δεν είναι στην πρώτη γραμμή των απαραίτητων γνώσεων αλλά -αν τα γνωρίζεις- κάνεις τη ζωή σου πιο ενδιαφέρουσα. Ένα ταξίδι, έστω και εσωτερικό.

Αν κάτι θα μας μάθει ή μας έχει μάθει ήδη αυτός ο εγκλεισμός, είναι πως δεν είμαστε η δουλειά μας, πως δεν είμαστε τα παιδιά μας, πως δεν είμαστε οι πληρωτές λογαριασμών, πως δεν είμαστε μηχανές, δεν μας ορίζουν οι σύντροφοι, ούτε οι γείτονες, ούτε τα αφεντικά μας. Είμαστε μονάδες, άνθρωποι μεμονωμένοι, με προσωπικότητες, με προσωπικούς σκοπούς -ή τουλάχιστον θα ‘πρεπε- και πρέπει να φροντίσουμε ο καθένας μόνος του για τον εαυτό του. Βιώνουμε δηλαδή και συνειδητοποιούμε μια απεριόριστη προσωπική, εσωτερική ελευθερία για πρώτη φορά! Με λίγα λόγια, γνωρίζουμε τον εαυτό μας, τι είναι λάθος, τι σωστό, τι ουσιώδες και τι περιττό, τι μπορούμε να καταφέρουμε και πού μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι.

Ένα άλλο μεγάλο κέρδος -ή πρόκληση- της κατάστασης είναι ότι έχουμε μάθει να εκτιμούμε καλύτερα τον χρόνο. Ο χρόνος μας είναι πολύ περισσότερος από όσο νομίζουμε. Μια μέση ζωή χωρά πολλές γνώσεις, πολλές ικανότητες και πολλές ανακαλύψεις. Στη μέρα μας χωρούν πολλά πράγματα. Η βαθιά σκέψη και περισυλλογή, η ανάγνωση βιβλίων και άρθρων, η απόκτηση δυο-τριών νέων γνώσεων που παρατείνουν την ύπαρξή μας και πλαταίνουν την υπόστασή μας στο σύμπαν, ακόμα και η παρασκευή του φαγητού μας που είναι μια αρχέγονη και πολύ σημαντική διαδικασία. Οι διάλογοι επίσης που κάνουμε είναι πια διαφορετικοί -έχετε παρατηρήσει πόσο πιο ουσιαστικές συζητήσεις κάνετε με φίλους έστω και διαδικτυακά; Πόσο μεγάλη ανάγκη έχουμε όλοι τελικά την ανθρώπινη επαφή, την ανταλλαγή απόψεων; Ή πόσο πιο συχνά γελάμε ή επιδιώκουμε να γελάμε;

Οι μέρες που έρχονται, οι μέρες της απελευθέρωσης -όπως λέμε-, ίσως να είναι δυσκολότερες και πιο άγριες από την τωρινή, κατάσταση ασφαλείας στο σπίτι μας. Εκεί θα δοκιμαστούμε σε ανθρώπινες σχέσεις και αντοχές, ανθρωπιά, ικανότητες και ανατροπές. Όμως, αλήθεια, αν βγούμε από την κατάσταση αυτή πιο εξελιγμένοι, θωρακισμένοι νοητικά και συνειδητοποιημένοι υπαρκτικά; Αν αναπτύξουμε νέες δεξιότητες; Αν βγούμε τόσο μετ-αλλαγμένοι, μετ-άνθρωποι, με το βήμα στο επόμενο συνειδησιακό εξελικτικό επίπεδο; Μπορεί κι εμένα η κατάσταση να με έχει κάνει να το παρακάνω με τις ρομαντικές σκέψεις, όμως είναι κι αυτή η ελπίδα που λέγαμε…

©Ευλαμπία Τσιρέλη

Επιτρέπεται η ηλεκτρονική αναδημοσίευση μόνο εφόσον αναδημοσιευτεί το πλήρες κείμενο, με ξεκάθαρη απόδοση στη συγγραφέα Ευλαμπία Τσιρέλη, μαζί με σύνδεσμο στην παρούσα σελίδα. Απαγορεύεται κάθε είδους έντυπη αναδημοσίευση. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπάρχουν κυρώσεις σύμφωνα με τον Νόμο 2121/1993.