Η συγγραφέας μίλησε μαζί μας λίγο πριν την έναρξη του σεμιναρίου συγγραφής παραμυθιού
Της Λεμονιάς Βασβάνη
Είναι άραγε εύκολο να γράψει κανείς ένα παραμύθι; Και τι πρέπει να διαθέτει το κείμενό του για να τραβήξει το ενδιαφέρον των αναγνωστών; Μιλήσαμε με την συγγραφέα και Υπ. Διδάκτωρ Θεολογίας στο ΑΠ.Θ. κυρία Ευλαμπία Τσιρέλη για αυτό το λογοτεχνικό είδος με αφορμή το «Θερινό Σεμινάριο Συγγραφής Παραμυθιού» που ετοιμάζει.
“Οι βασικοί νόμοι του παραμυθιού”, “Παραδοσιακό και σύγχρονο παραμύθι” και “Οι ευθύνες του σύγχρονου παραμυθά” είναι κάποιες μόνο από τις ενδιαφέρουσες θεματικές που αναλύονται.
«Το παραμύθι, ως λογοτεχνικό είδος, το κατατάσσω στο υψηλότερο επίπεδο, δηλαδή έχει τον μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας, σε αντίθεση με την άποψη που επικρατεί», δήλωσε η κυρία Τσιρέλη απαντώντας στις ερωτήσεις μας. Και εξήγησε: «Πάρα πολλοί παράγοντες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από τον υποψήφιο παραμυθά ώστε να γράψει ένα πραγματικά καλό παραμύθι. Δεν φτάνει μόνο η αγάπη μας για τα παιδιά και κάθε καλή πρόθεση. Χρειάζεται σωστή γραφή και βαθιά μελέτη του είδους αλλά και της παιδικής ψυχοσύνθεσης. Μερικοί από τους δομικούς αυτούς παράγοντες είναι η ηλικία στην οποία απευθυνόμαστε, που θα πρέπει να οριστεί πριν ξεκινήσουμε να γράψουμε. Έπειτα, προσαρμόζουμε τη γλώσσα, το θέμα, την προσέγγιση, τον ήρωα, την έκταση και, βέβαια, την εικονογράφηση».
Ποια είναι τα δικά της αγαπημένα παραμύθια; «Τα παραμύθια του Όσκαρ Ουάιλντ θα έλεγα, όπως ο Ψαράς και η Ψυχή του, ο Ευτυχισμένος Πρίγκηπας, το Αηδόνι και το Τριαντάφυλλο, ο Αστρογεννημένος. Μεγάλωσα με μια συλλογή του που χαράχθηκε έντονα στη μνήμη μου, πιθανότατα λόγω του έντονου στοιχείου του μαγικού ρεαλισμού σε συνδυασμό με την πλουμιστή γλώσσα. Συνεχίζω να αγαπάω πολύ τον Ουάιλντ», σημείωσε.
Όσο για το τι ξεχωρίζει στο σεμινάριο και γιατί θα έπρεπε κάποιος να το παρακολουθήσει ανέφερε τα εξής: «Το σεμινάριο ξεχωρίζει λόγω των απαιτητικών ασκήσεων και των πειραματισμών που βοηθούν τον υποψήφιο να κατανοήσει το βάθος και την έκταση του θέματος. Η προσέγγιση είναι πάντα βιωματική και δίνω βάση στη συνεργασία των συμμετεχόντων.
Ο υποψήφιος θα έρθει για να μάθει αναλυτικά όλα τα παραπάνω που σας είπα, για να καταρρίψει μύθους όπως τα “παραμύθια για μεγάλους”, και “τα παραμύθια για όλους”, να κατανοήσει την ευθύνη του σύγχρονου παραμυθά που απευθύνεται σε ένα παιδί του 21ου που δύσκολα ενθουσιάζεται και, φυσικά, για να διασκεδάσει!»
Από πολύ μικρή ηλικία συνειδητοποίησα ότι είμαστε ιστορίες. Ιστορίες γι’ αυτά που ζούμε, ιστορίες γι’ αυτά που ήμασταν, ιστορίες για εκείνα που θα θέλαμε να γίνουμε, ιστορίες για τις αναμνήσεις που μπερδεύτηκαν με τη φαντασία, ιστορίες γι’ αυτά που χάσαμε και που κερδίσαμε, για όσα αγωνιζόμαστε να κρατήσουμε. Όλοι αφηγούμαστε ιστορίες· στον καφέ με έναν φίλο, δουλεύοντας και διδάσκοντας, μεγαλώνοντας παιδιά, γιορτάζοντας και πενθώντας, ταξιδεύοντας.
Μεγαλώνοντας, άρχισα να τις γράφω. Ήθελα να αποτυπώσω όλον αυτόν τον όγκο των ιστοριών που είχα μέσα μου και κλωτσούσαν να βγουν για να διαβαστούν. Αργότερα έμαθα για τις μεγάλες ιστορίες του κόσμου, για τους μύθους της δημιουργίας, για τις πρώτες ιστορίες στο πρώτο βιβλίο της Γένεσης, την αρχή της ανθρωπότητας στην πρωτόγονη και αρχαϊκή σκέψη και έκφραση. Είδα ότι όλα έχουν μια κοινή αρχή: τη φαντασία. Τη δημιουργική εκείνη και συναρπαστική ικανότητα του ανθρώπου να σκαρώνει ιστορίες και σχέδια για να εξηγήσει τον κόσμο γύρω του και μέσα του, να συλλαμβάνει στιγμιαία το ασύλληπτο, να θεολογεί, να φιλοσοφεί για να απαντήσει στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής.
Και οι μύθοι πέρασαν στα θρησκευτικά κείμενα, και τα μυθικά αρχέτυπα έγιναν λατρευτική γλώσσα, και ο άνθρωπος ύμνησε το θείο που απάντησε στο μεγάλο ερώτημα του θανάτου, του τέλους, κι έδωσε ελπίδα· κι έπειτα στην τέχνη, στη λογοτεχνία, οι ιστορίες αγκάλιασαν και μύθο και θρησκεία, και εντέχνως μπήκαν μέσα μας, πολλαπλασιάζοντας τις ζωές μας, με μια μορφή διαιώνισης και αθανασίας για τον δημιουργό και τον δέκτη.
Θεολογώντας, ανακάλυψα πως αυτή είναι και η σχέση Θεού και Ανθρώπου. Μια σχέση Συγγραφέα και Αναγνώστη. Πόσες φορές δεν είπαμε ότι τα βιβλία είναι διαχρονικά, ότι μιλούν στην ψυχή μας ακόμα και μετά από αιώνες, και πόσες φορές δεν νιώσαμε ότι ο συγγραφέας βρίσκεται ακόμη ζωντανός, να μας μιλά πίσω απ’ τις γραμμές; Ο χρόνος δεν υφίσταται στην επικοινωνία του συγγραφέα με τους αναγνώστες. Η στιγμή είναι παγωμένη, η σύνδεση μακάρια και η επικοινωνία ιερή. Μέσα στο πνεύμα του κανείς μπορεί να ζήσει χίλιες ζωές και, αν κατέχει το χάρισμα, μπορεί και να τις γράψει, να τις διηγηθεί ώστε, μέσα από την ανάγνωση, να τις ζήσουν κι άλλοι.
Ευλαμπία Τσιρέλη
Το κείμενο φιλοξενήθηκε στο περιοδικό δρόμου, Σχεδία. Ιούνιος 2021.
Τι είναι η Παλαιά Διαθήκη και η Καινή Διαθήκη και γιατί αποτελούν ενότητα; Ποιος έγραψε τα βιβλία και πότε και τι περιέχουν; Ποιος είναι ο σωστός τρόπος να διαβάζω τη Βίβλο; Γιατί η Βίβλος αφορά τον σύγχρονο άνθρωπο; Γιατί είναι μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς;
Αυτά και άλλα αναλύονται για μια πρώτη επαφή με τη Βίβλο.
Μια συζήτηση για ένα θέμα που απασχολεί τον άνθρωπο από την αυγή του και θα τον απασχολεί αιωνίως. Θάνατος ή το τέλος της Ύπαρξης.
Με αφορμή τη γιορτή του Halloween (γιορτή του θανάτου) μιλάμε για τις αρχαίες αντιλήψεις των λαών περί θανάτου (Σουμέριοι, Αιγύπτιοι, Κέλτες) και την εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης πάνω στο θέμα της «μεγάλης μετάβασης» ή του «μεγάλου τέλους».
Η ομιλία θα μεταδοθεί εντός της ομάδας Imaginarium Writers and friends! στο facebook όπου θα πρέπει να γίνετε μέλη για να την παρακολουθήσετε. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην επίσημη FB page.
Η μέρα και ώρα της ομιλίας θα ανακοινωθούν εντός της ομάδας. Εκεί θα βρείτε μια ανάρτηση όπου μπορείτε να υποβάλλετε ερωτήματα που θα θέλατε να απαντηθούν στην ομιλία.
Οι ερωτήσεις μπορούν να είναι σχετικές με:
📍το εργαστήρι, το πρόγραμμα και τη λειτουργία του
📍συνήθη προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στη συγγραφή
Το πώς ζει μια συγγραφέας σε συνθήκες καραντίνας μπορώ να το φανταστώ. Είναι μια μοναχική διαδικασία. Αναρωτιέμαι όμως πώς ζει μια δασκάλα σε συνθήκες καραντίνας.
Η αλήθεια είναι πως η καθημερινότητά μου ως συγγραφέας δεν έχει αλλάξει, ίσα ίσα που είχα και μεγαλύτερη παραγωγή. Όσον αφορά όμως την ιδιότητα της εκπαιδευτικού θεολόγου και της δασκάλας συγγραφής, εδώ τα πράγματα άλλαξαν ριζικά. Καθήκον μας ως εκπαιδευτικοί στο σχολείο είναι να κρατήσουμε ψηλά το ηθικό των παιδιών, που δοκιμάζονται όντως αρκετά σε αυτή τη συνθήκη, να τους εμπνεύσουμε αισιοδοξία για το μέλλον και να ταΐζουμε συνεχώς τη διάθεσή τους για γνώση και ανακάλυψη. Παράλληλα, προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε την τεχνολογία και τα ψηφιακά μέσα. Υπάρχουν ανεξάντλητα εκπαιδευτικά εργαλεία που μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει για να κάνει το μάθημά του συναρπαστικό και ενδιαφέρον. Από την άλλη, φροντίζουμε να διατηρηθεί και η ανθρώπινη επαφή, να είναι ενωμένη η τάξη, να ενθαρρύνεται η συνεργασία. Οι ενήλικες μαθητές μου στη συγγραφή δυσκολεύονται περισσότερο γιατί εκεί έχουμε δομήσει περισσότερο το σχήμα του κύκλου, της οικογένειας. Λείπουν πολύ ο ένας στον άλλον. Έχουν χάσει την παρέα τους. Ωστόσο και εδώ προσπαθώ να είμαι κοντά στον κάθε μαθητή μου ξεχωριστά, να ξέρω τι τον απασχολεί, τι σκέφτεται, σε τι φάση βρίσκεται στη ζωή του, να διαβάζω τα κείμενά του και να τα δουλεύουμε μαζί, να εμψυχώνω, να ενθαρρύνω, να το περνάμε μαζί. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι ένα ταξίδι που πιστεύω με τους μαθητές του 2020-21 θα θυμόμαστε για πάντα και θα μας δέσει για μια ζωή.
Μια από τις δραστηριότητές σου που με εντυπωσίασε είναι το πρόγραμμα με τα χειρόγραφα που τρέχεις ως δράση στο σχολείο. Μπορούμε να μάθουμε περισσότερα;
Φέτος ήρθε μια μεγάλη πρόταση από το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών που βρίσκεται στη μονή Βλατάδων, στο πλαίσιο της συνεργασίας του με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ανέλαβα λοιπόν, για το ιδιωτικό σχολείο στο οποίο εργάζομαι, μια εκπαιδευτική δράση που περιλαμβάνει βιωματική ενημέρωση των παιδιών για την ψηφιοποίηση χειρογράφων. Σε αυτό το πρόγραμμα μαθητές από την Α΄ Γυμνασίου μαθαίνουν όλο το ταξίδι της γραφής, από την πέτρα ως το πληκτρολόγιο, καθώς και όλους τους τρόπους διάσωσης και διατήρησης ενός κειμένου. Ιδιαίτερη βαρύτητα ρίχνουμε στο να τους εμπνεύσουμε αγάπη για τη χειρόγραφη γραφή, μια ανθρώπινη ικανότητα που, όπως φαίνεται, τείνει να εκλείψει. Οι μικροί ερευνητές ήδη εργάζονται στη μελέτη χειρογράφων, προσπαθώντας να μιμηθούν παλιές γραφές, και ετοιμάζουν εντυπωσιακές εργασίες.
Μέσα σε όλα, είσαι και υποψήφια διδάκτωρ στο ΑΠΘ, στον τομέα της Βιβλικής Γραμματείας και Θρησκειολογίας. Τι ακριβώς μελετάς; Μπορείς να τα συνδυάζεις όλα αυτά;
Μελετώ το πολιτιστικό υπόβαθρο της Βίβλου. Με λίγα λόγια, κάτω από ποιες συνθήκες γράφτηκαν τα κείμενα. Πώς γείτονες λαοί, έθιμα, θρησκείες, μύθοι, πολιτικές συγκρούσεις και πεποιθήσεις επέδρασαν στο βιβλικό κείμενο. Στο μεταπτυχιακό ασχολήθηκα με το δέντρο ως μοτίβο σε μύθους και θρησκείες της Μεσοποταμίας και στη Βίβλο, και τώρα στο διδακτορικό με το αρχαίο κοσμοείδωλο των λαών της Μεσοποταμίας και της Βίβλου. Όλες μου οι δραστηριότητες ενώνονται και αλληλοπεριχωρούνται. Μύθος, Βίβλος, λογοτεχνία, συνδέονται βαθιά. Ο πυρήνας μου είναι η διδασκαλία. Οπότε βρίσκω τρόπους να τα συνδυάζω όλα και να τα διοχετεύω ως εκπαιδευτικό υλικό στους επόμενος. Διαφορετικά, τι να την κάνουμε τη γνώση στα συρτάρια και στα πτυχία μας στον τοίχο;
Έχεις ιδρύσει και θρέψει το Εργαστήρι σου με πολλή αγάπη. Το Εργαστήρι Συγγραφής Imaginarium. Θα μας πεις λίγα λόγια για την ιστορία του και το τι μπορεί να μάθει κάποιος εκεί;
Το εργαστήρι λειτουργεί εδώ και επτά χρόνια. Από την σύστασή του ακόμα, πολύ γρήγορα αγαπήθηκε, και σήμερα μετρά γύρω στους 400 αποφοίτους. Διδάσκω με μια δική μου μέθοδο στην οποία εφαρμόζω βασικές τεχνικές συγγραφής, αλλά και εντελώς πρωτότυπες ασκήσεις εκγύμνασης της φαντασίας και της βελτίωσης του λόγου. Με πολύ απλά λόγια, αυτό που διδάσκω είναι το αυθεντικό γράψιμο και η συγγραφική αυτογνωσία και συνείδηση. Περνάμε μια βόλτα από όλα τα είδη της Λογοτεχνίας και πειραματιζόμαστε με διάφορα. Στο τέλος του ταξιδιού, που διαρκεί αρκετούς μήνες, γράφουν όλοι από ένα διήγημα-ενθύμιο. Οι ιστορίες μας εκδίδονται σε εξαιρετικά καλαίσθητες ανθολογίες από τις εκδόσεις iWrite που είναι κοντά μας όλα αυτά τα χρόνια.
Παρατηρώ ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν και θέλουν να γράψουν. Πού πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό και τι τους συμβουλεύεις;
Ο κόσμος θα διαβάζει και θα γράφει πάντα για να βρει τον εαυτό του, δεν θα σταματήσει ποτέ αυτό. Ειδικά στην περίοδο της καραντίνας νομίζω θα συμφωνήσουμε όλοι πως αυξήθηκε το ενδιαφέρον γιατί το διάβασμα και το γράψιμο είναι λύτρωση. Τους συμβουλεύω να διαβάζουν ουσιαστικά, πίσω από τις γραμμές. Να παρατηρούν. Κι έπειτα, να γράφουν ουσιαστικά. Να είναι αυθεντικοί, να μελετούν πολύ. Να σκέπτονται δυο φορές. Να γράφουν με την καρδιά και να διορθώνουν με το μυαλό.
Τι σχεδιάζεις για το εγγύς μέλλον;
Περιμένω το πέμπτο μου προσωπικό βιβλίο -και πρώτο μου παιδικό. Επίσης, δύο συλλογές μαθητών μου, αλλά και άλλα πολλά για τα οποία δεν μπορώ να ανακοινώσω κάτι επίσημα (μπορείτε να ενημερώνεστε στο evlampiatsireli.com). Ονειρεύομαι το πρώτο μεγάλο τραπέζι με φίλους, την πρώτη συναυλία, το πρώτο ταξίδι και την πρώτη παρουσίαση βιβλίου μου στη μεταπανδημική εποχή, με λαχτάρα! Εύχομαι σε όλο τον κόσμο μια ομαλή και όμορφη επανεκκίνηση!
Η Ευλαμπία Τσιρέλη και το Εργαστήρι Συγγραφής Imaginarium διοργανώνουν Σεμινάριο Παραμυθιού.
Απευθύνεται σε ασκούμενους συγγραφείς, σε συγγραφείς που έχουν εκδώσει, σε εκπαιδευτικούς όλων των ειδικοτήτων, σε γονείς, σε φοιτητές παιδαγωγικής, σε ηθοποιούς και αφηγητές, σε συντονιστές λεσχών ανάγνωσης παιδικού βιβλίου, σε επιμελητές παραμυθιών, σε εικονογράφους.
Ορισμένες από τις θεματικές που θα αναλυθούν είναι οι εξής: Η “Γέννηση-Εξέλιξη-Λειτουργία του Παραμυθιού”, “Οι βασικοί νόμοι του παραμυθιού”, “Το παιδί μέσα μου”, “Παραδοσιακό και σύγχρονο παραμύθι”, “Οι ευθύνες του σύγχρονου παραμυθά”, “Μύθοι και Λαϊκή Παράδοση”, “Διασκευή και αναδιήγηση”.
Οι εγγραφές ξεκίνησαν! Πληροφορίες-Εγγραφές: evlampia.tsireli@gmail.com
Η Ευλαμπία Τσιρέλη σε αυτή τη μελέτη της, όχι μόνο περιγράφει με ακρίβεια τη σημασία των δέντρων στη ζωή και το έργο του Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν, αλλά ανοίγει και ένα εντελώς νέο πεδίο έρευνας και ανακάλυψης νέων πτυχών του έργου του, συνδέοντας το πλούσιο ερευνητικό της πεδίο των αρχαίων μυθολογιών -ευρωπαϊκών και μεσοποτάμιων- αλλά και το βιβλικό, που αμφότερα ήταν οικεία και αγαπητά στον καθηγητή. Το βιβλίο της, μεταφέρει τον αναγνώστη σε έναν κόσμο συμβόλων, εικόνων, μύθων, μοτίβων και αρχετύπων, βαθιά ριζωμένων στην ανθρώπινη σκέψη και φαντασία. Το δέντρο, όπως η ίδια ανακαλύπτει και αποκαλύπτει στους αναγνώστες, έχει έναν καθόλα ζωτικό ρόλο σε αυτό το γοητευτικό μωσαϊκό.
-Colin Duriez
-Introduction by Colin Duriez, editor, author and biographer of J.R.R. Tolkien-
Not only is the importance of trees to J.J.R. Tolkien’s life and work well described by Evlampia Tsireli, but she opens up new areas of discovery by connecting her already rich theme with ancient mythologies, both European and near-eastern, and biblical writings familiar to and loved by Tolkien. Her book takes you into a deeply connected world of symbols and images, myths, motifs, and archetypes deeply rooted in human thought and imagination. The tree, she reveals, forms an essential part in this enchanting ancient pattern.
-Colin Duriez
Η συνέντευξή μου στον Chris Anthony και στην εκπομπή του, Pangea, στο πανεπιστημιακό Old Westbury Web Radio της Νέας Υόρκης.
Μιλήσαμε για Λογοτεχνία, για Μύθους, για ταξίδια στο διάστημα, για ταξίδια στον χρόνο, για το παρελθόν και το μέλλον… Έχω την αίσθηση ότι μιλήσαμε σχεδόν για τα πάντα μέσα σε μία μόνο ώρα. Τον ευχαριστώ πολύ. Μπορείτε να ακούσετε τη συζήτησή μας εδώ (από το 1:09:45 και πέρα).
***
My interview with Chris Anthony on “Pangea Radio Show” of OWWR (Old Westbury Web Radio). We talked about literature, myths, space and time travelling, science fiction, spirituality, the past and the future… I have the feeling that we talked almost about everything within an hour. I deeply thank him for this. This is our conversation for anyone interested in listening to it (from 1:09:45).
Evlampia Τsireli 